Je hebt Nes op Ameland en Nes in de gemeente Noardeast-Fryslân. Een grotere tegensteling is niet denkbaar. Het dorp op het eiland ligt vlakbij de aanlegplek van de veerboot, het is er altijd druk met toeristen. Het dorp aan de vastewal ligt aan het einde van Nederland. Achter de hoge zeedijk, aan de Waddenkust, stil en verlaten. Er is een tuincentrum, waar je in het voorjaar viooltjes kan krijgen in elke kleur die je maar wilt. En er zijn twee kerken, het ene middeleeuws, op een terpje middenin het dorp. Het andere aan de rand van Nes stamt uit 1925, stijl Amsterdamse school.
De oorspronkelijke naam De Hoeksteen bestaat niet meer. In 2018 is deze kerk volledig omgebouwd tot een locatie voor culturele evenementen, congressen, debatten, van rouw tot trouw. Een duurzame onderneming is de bedoeling, zonder winstoogmerk. Hier moet ik zijn om iemand te spreken met een erg volle agenda. ‘Vind je het leuk om as woensdag om 15.00 uur bij de opening van Gaia te zijn in de Theaterkerk Nes’, mailt ze, ‘dan kunnen we elkaar dan even spreken’.
De Gewone Jongen heeft wel zin in een uitje en nietsvermoedend wordt ie meegesleept door het weidse polderland. Bij de Theaterkerk aangekomen blijkt het nog rustig. Na een wandelingetje door het dorp -wat is het hier toch mooi- lopen we tegen drieën naar binnen. De entree komt uit in een kleine langwerpige ruimte. Nieuwsgierig kijk ik rond. Banken, tafels en stoelen, statafels bij de bar, een soort gezellig café met magnifieke plafondschilderingen hoog boven ons hoofd. Langzaam druppelen wat mensen binnen. We drinken een kopje koffie, ik overleg kort met de persoon die ik moet spreken, de artistieke directeur voert het woord en daarna onze nieuwe wethouder cultuur. En dan moeten we het zaaltje uit en gaan door een deur via een trapje omhoog een andere, veel grotere ruimte binnen.
Via een provisorisch trapje stappen we op een donkere, enigszins golvende vloer, aangebracht bovenop de kerkbanken. Maar onze blik gaat onmiddellijk naar boven, recht voor ons. Daar hangt een verlichte wereldbol langzaam draaiend om haar as. De emoties komen onmiddellijk, tranen in mijn ogen, stokkende adem. Wat is dit? Aan de randen van de ruimte staan stoelen en liggen zitzakken. We nemen plaats en kijken zoals astronauten vanuit hun ruimteschip naar onze aarde van een afstand. Het is levensecht, bedrukt met hoge resolutiebeelden van de NASA. Australië schuift langzaam uit beeld. Indonesië verschijnt, India half verdwenen achter de wolken, het Arabisch schiereiland, Afrika. En dan, een hele tijd, alleen maar water. Zo ontzettend veel, dat nu pas binnendringt wat 1 meter zeespiegelstijging betekent. Zuid-Amerika verschijnt, met daarboven Midden-Amerika. Weer water, en dan begint de cyclus weer opnieuw.
Natuurlijk gaan we op zoek naar Nederland. Ons land is niet te zien. En dat niet alleen: heel Europa is nauwelijks vindbaar. Daar ergens bovenin vindt momenteel een oorlog plaats, te dichtbij, we zijn allemaal bang. Deze wereldbol maakt aanschouwelijk dat dit alles ergens in een uithoek gebeurt. Dat er andere continenten zijn, veel groter, veel aanweziger.
Dit is wat kunst vermag. Of het nu gaat om het boek Silent Spring van Rachel Carson is, waar het andere Damesmeisje over vertelt. Of om Gaia van kunstenaar Luke Jerram. Wie denken we eigenlijk wel wie we zijn? Waar zijn we in godsnaam mee bezig?
20220606_112052_150889634672648