Ik bevind me in Sapmi tussen de Sami. The forgotten people.

Myra de Rooy neemt me mee op haar tocht vanaf de vuurtoren in Lindesnes, Zuid-Noorwegen naar de Noordkaap. Op een pad dat vrij vertaald uit het Noors ‘ In de Lengte’ heet.

Voor Corona toesloeg was ik bezig een fietsroute te vinden via Stockholm, langs de oostkust van Zweden naar ‘Lapland’. Een term die je niet moet gebruiken, het is namelijk een scheldwoord. En dat typeert precies wat er aan de hand is. Door de naburige streekbewoners worden de Sami als tweederangs mensen beschouwd en hun rechten nog steeds met voeten getreden. We zagen in het kader van onze zoektocht een documentaire over een Sami meisje dat door de overheid gedwongen wordt haar familie te verlaten en als Finse door het leven te gaan.

De Sami kennen geen eigendomsrecht of bezittingen zoals wij die kennen. Net als ‘The First Nation people’ in Canada en Alaska nemen zij wat ze nodig hebben van de natuur. Ze trekken met hun rendierkuddes door het land zoals de dieren al duizenden jaren doen. Van weidegrond naar weidegrond, afhankelijk van de seizoenen. Staatsgrenzen en industrie, met name de mijnbouw in Noorwegen en Zweden doorkruisen deze routes en verwoesten het landschap. De Sami weten alles van het land en de natuur. Maar hun kennis wordt niet erkend. Ze trekken overal aan het kortste einde. Niet handig, niet gewiekst, ‘un-cool’. Onwillekeurig moet ik daaraan denken als ik vanavond op de website van de PvdD een lifestream over de Klimaatwet 1,5 volg. Onbeholpen sprekers, struikelend over hun woorden, vanuit een studio waar geen andere politicus dood gevonden zou willen worden. Maar met kennis van zaken. En met eenzelfde urgentie als de Sami vechten voor het voortbestaan van de planeet. Er is geen planeet B.

De Sami emanciperen. Enkele jaren geleden werd een grote demonstratie met inzet van leger en helicopters uiteengeslagen. Ik zoek enkele kunstenaars op die hierin het voortouw namen. Activistische kunst, over de samenhang van mens, dier en land. Pleidooi voor een leven zonder sporen.

Voor ons, botte verspillers, toch maar in vrij permanente vorm verbeeld.

Afbeeldingen:Anders Sunna